Pravni položaj žene u srednjovjekovnom Pagu

Abstract

U radu se analiziraju važnija pitanja koja određuju pravni položaj žene u srednjovjekovnom Paškom statutu. Uporedo se ukazuje na odgovarajuća rešenja tih pitanja u drugim dalmatinskim statutima, naročito Zadarskom i Šibenskom čije zajedničko poreklo iz starog, nesačuvanog Zadarskog statuta pruža dobre mogućnosti pravnoistorijske analize. Na početku rada se ukazuje na izvore paškog srednjovjekovnog prava, naročito s obzirom na potrebe ove teme, a u središnjem su delu obrađena pitanja vezana za pravni položaj žene u statusnom, porodičnom (uključujući i bračno), imovinskom, procesnom i krivičnom pravu. Nastojanja gradskih vlasti da spreče sticanje imovine od strane stranaca, kao i nastojanje da se spreči podela porodične imovine kroz miraz, predstavljaju prema mišljenju autora glavne razloge koji su u krajnjoj liniji doveli do inferiornog položaja žene u statutarnom pravnom sistemu. Autor zaključuje da se u Paškom statutu jasno može sagledati uticaj susednog Zadarskog statuta iz 1305. godine (ali i starijeg, nesačuvanog Zadarskog statuta), kao i hrvatskog odnosno hrvatsko-ugarskog prava iz neposrednog zaleđa. To jasno govori o brojnim pravnim transplantima i pozajmicama u statutima srednjovjekovnih dalmatinskih gradova.

The subject matter of this article are certain aspects of legal position of women under the Statute of the medieval city of Pag, especially their status, family matters including marital relations, property, and the rules of criminal and procedural law which particularly apply to women. The author compares the Statute of Pag with the statutes of other Dalmatian medieval cities (e.g. Zadar and Šibenik). The fact that the compared sources of law have common origin, i.e. that they derive from the old and unsaved Statute of Zadar, provides a good starting point for historical and legal analysis. Also, the analysis takes into account preserved individual contracts and other legal documents, as well as the notary sources. The author holds a position that tendency of the city authorities to prevent foreigners from acquiring property, and to avoid division of the family property by dowry caused the inferior position of women in the communal legal systems. Thorough analysis of the Statute of Pag reveals clear influence of the Statute of neighboring City of Zadar, and of the Croatian-Hungarian law. The author indicates existence of legal transplants and borrowings in the medieval statutes in Dalmatia.