Pravni odnosi u postupku naplate potraživanja putem direktnog zaduženja po osnovu ovlašćenja

Abstract

U ovom radu autor analizira osnovne pravne odnose između učesnika u postupku naplate novčanih potraživanja putem direktnog zaduženja po osnovu ovlašćenja. Reč je o načinu naplate potraživanja koji predstavlja evoluciju nekadašnjeg akceptnog naloga. Pod direktnim zaduženjem se podrazumeva bezgotovinska naplata potraživanja koju inicira poverilac izdavanjem naloga za naplatu na osnovu odgovarajućeg ovlašćenja koje izdaje dužnik. Uvodni deo rada objašnjava pojam i značaj direktnog zaduženja, kao i njegovu vezu sa nekadašnjim akceptnim nalogom. Glavni deo rada analizira učesnike u postupku direktnog zaduženja i njihove pravne odnose. Pri tom se razlikuju: 1. odnos između poverioca i dužnika (valutni odnos); 2. odnos između poverioca i banke poverioca (odnos inkasa); 3. odnos između dužnika i banke dužnika (odnos pokrića); i 4. ostali eventualni pravni odnosi (pre svega, odnos između učestvujućih banaka). Za razliku od uporednog prava gde postoji detaljna analiza relevantnih pravnih aspekata direktnog zaduženja, srpska pravna teorija je u ovoj oblasti potpuno nerazvijena, a takva situacija se negativno odražava i na praktičan značaj ove usluge plaćanja.

This paper deals with the main legal relationships between participants in the process of collecting debts through direct debit. Direct debit is a payment service where the payment transaction is initiated by the creditor (payee) who issues a payment order based on the authorisation from the debtor (payer). The introductory part of the paper explains the notion and practical importance of direct debits. The second, main part of the paper analyses the participants in the process of direct debit and their legal relationships. In this regard, the distinction is made between: the relationship between the creditor and the debtor; the relationship between the creditor and his/her bank (the payee's bank); the relationship between the debtor and his/her bank (the payer's bank); and other potential legal relationships (primarily, relationships between participating banks). Unlike the comparative law where a comprehensive analysis of the important legal aspects of direct debits is developed, Serbian legal theory completely neglects these issues, which reflects negatively on the use of this payment service in banking practice.