Pojam "evropskih vrednosti" - između snažne proklamacije i suštinske neodređenosti

Abstract

Pojam "evropskih vrednosti" široko je rasprostranjen i prisutan u javnom diskursu, ali je istovremeno i paradoksalno suštinski neodređen. Njegovo normativno jačanje u evropskim ugovorima posledica je snažne potrebe da se Evropska unija vrednosno utemelji, da se izgradi evropski identitet i time legitimiše evropska izgradnja. Upitno je, međutim, da li vrednosti koje su definisane članom 2 Ugovora o Evropskoj uniji mogu poslužiti takvom cilju, s obzirom na njihov visok stepen opštosti i činjenicu da se navedene vrednosti - koje zapravo predstavljaju načela sa daljom pravnom razradom - mogu naći u različitim pravnim sistemima u državama širom sveta. Više od toga, postavlja se pitanje nisu li navedene vrednosti, i način na koji se one primenjuju unutar EU, zapravo odraz dominantne individualističke ideologije i kao takve pokazatelj određene vrste civilizacijske dekadencije (zapadne) Evrope. Problemi sa kojima se suočava EU i njene države članice u pogledu interne geopolitike odnosno imigracione politike nedvosmisleno ukazuju na takvu mogućnost.

European values are as present in public discourse as they are fundamentally unspecified. The main reason for the normative rise of European values in European treaties lies in the necessity of founding the European Union on the solid axiological ground, forging a European identity, and, therefore, strengthening its legitimacy. Nevertheless, this goal could hardly be achieved with regard to the fact that European values, as they are defined in article 2 of the Treaty on the European Union, cannot be considered as constitutive elements of a collective identity in the same way they can be found in other political communities, such as nation-states. They are no more than mere principles with legal consequences that can be found in many legal systems of different countries in the world. Furthermore, the way they are put into practice within the EU, i.e., in accordance with the dominant individualistic ideology, could be a sign of the historical decline of Europe that could be fatal to it when we bear in mind the geopolitical and immigration issues that Europe is facing.