Položaj Srbije u globalnoj i evropskoj harmonizaciji prava intelektualne svojine

Abstract

Zahvaljujući Sporazumu o trgovinskim aspektima prava intelektualne svojine (TRIPS) iz 1994. aktiviran je proces transplantacije neoliberalnog modela zaštite intelektualne svojine iz zapadnih visoko industrijalizovanih zemalja na ostatak sveta, uključujući i najmanje razvijene zemlje. S obzirom na svoje političke aspiracije, Srbija ima obavezu recepcije TRIPS-a i prava Evropske unije. Posledično, pravnička struka u Srbiji je trenutno zaokupljena tzv. harmonizacijom, a ne kreacijom prava koje je u funkciji razvojnih interesa zemlje. Tako je kriterijum za ocenu kvaliteta propisa postala njihova usklađenost sa pravom EU, a ne njihova korespodentnost sa potrebom nacionalnog razvoja i blagostanja. Sa nekoliko primera transplanata prava intelektualne svojine iz prava EU, autor ilustruje dve protivrečne pojave koje prate ovaj proces. Prva je sužavanje prostora nacionalnom zakonodavcu da donese normu koja bi znatno bolje korespondirala sa aktuelnom nacionalnom potrebom. Druga pojava je skokovito unapređenje domaćeg zakonodavstva na bazi nespornih vrednosti evropskog privredno-kulturnog sveta.

The Agreement on Trade-Related Aspects of Intellectual Property Rights (TRIPS) from 1994 triggered the process of transplantation of a neoliberal model of intellectual property protection from Western highly industrialized countries to the rest of the world, including the least developed countries. Because of its political aspirations, Serbia has the obligation to implement TRIPS and the law of the European Union. Consequently, the legal profession in Serbia is currently preoccupied with harmonization, and not with the creation of norms that are in the function of the country's development interests. Thus, the criterion for assessing the quality of regulations has become their compliance with EU law, and not their correspondence with the need for national development and well-being. With several examples of transplants of intellectual property law from the EU, the author illustrates two contradictory phenomena that characterise this process. Firstly, narrowing the space for the national legislator to adopt a norm that would correspond much better to the current national need. Secondly, leap forward of the domestic legislation on the basis of indisputable values of the European economic and cultural world.