Eventualni umišljaj i razgraničenje sa svesnim nehatom

Abstract

Centralna tema rada je sadržaj eventualnog umišljaja, pre svega u svetlu njegovog razgraničenja sa svesnim nehatom, od kojeg se razlikuje po elementu volje, dok je element svesti isti. To pitanje je važno zbog toga što posledice te demarkacije, dogmatski i kriminalnopolitički, neposredno i posredno, višestruko utiču na pravnu kvalifikaciju dela, visinu izrečene kazne i, uopšte, na (ne)kažnjivost određenog ponašanja. Nakon uvodnog objašnjenja tog značaja, analizirane su najpre brojne teorije i shvatanja o mogućim načinima razgraničenja (intelektualne i voluntativne teorije, teorije rizika) i posebno je ukazano na njihove prednosti i nedostatke. U drugom delu je potom provereno da li bi neka od tih teorija, samostalno ili u kombinaciji sa segmentima drugih teorija, mogla da se primeni na rešenje u srpskom zakonodavstvu koje, za razliku od drugih, zakonski definiše eventualni umišljaj i svesni nehat, ali i dalje nema sasvim adekvatan i zaokružen kriterijum njihovog razgraničenja.

The aim of the paper is to determine the content of dolus eventualis in order to demarcate it from conscious negligence as the less serious form of guilt. The main challenge in Serbian law for their differentiation is their identical element of consciousness (awareness of the possibility to commit the act), while the element of will is different ("consent" to dolus eventualis and reckless assumption that the consequence of the act would not occur or that the perpetrator would be able to hinder it for conscious negligence). Firstly, various doctrines (cognitive theories, voluntative theories, and theories of risk) are analyzed. After that, the most important, typical interpretations from the Serbian jurisprudence are presented and commented on, after which it is assessed whether any of the analyzed theories could apply to Serbian Law. Finally, a more precise interpretation of the term "consent" and related questions is proposed.