Pristupačnost - pravni okvir za slobodu kretanja osoba sa invaliditetom

Abstract

Pristup fizičkom okruženju za osobe sa invaliditetom predstavlja preduslov za ostvarivanje slobode kretanja. Pravilo 5 Standardnih pravila Ujedinjenih nacija za izjednačavanje mogućnosti koje se pružaju osobama sa invaliditetom i Konvencija o pravima osoba sa invaliditetom detaljno uređuju mere koje bi države trebalo da preduzmu kako bi osobama sa invaliditetom osigurale pristupačnost. Ustav Republike Srbije zabranjuje diskriminaciju na osnovu fizičkog i psihičkog invaliditeta (čl. 21) i garantuje slobodu kretanja. Zakon o sprečavanju diskriminacije osoba sa invaliditetom predviđa da uskraćivanje pristupa objektima od javnog interesa, javnim površinama i uslugama namenjenim javnosti predstavlja nezakoniti akt diskriminacije. Zakon o planiranju i izgradnji propisuje obaveznu primenu standarda pristupačnosti prilikom planiranja i izgradnje objekata visokogradnje javne i poslovne namene i stambenih i poslovno-stambenih zgrada sa 10 i više stanova, kao i sankcije za investitore koji ne poštuju pomenute standarde. Autori ukazuju na dobar normativni okvir, ali i na važnost njegove pune implementacije, koja još uvek izostaje. Efikasno sprovođenje odredbi pomenutih propisa iziskuje koncentrisane i kontinuirane napore i rad većeg broja društvenih aktera.

Accessible physical environment and accessible public transport are preconditions for liberty of movement of persons with disabilities. Rule 5 of the UN Standard Rules on the Equalization of Opportunities for Persons with Disabilities, as well as Article 9 of the UN Convention on the Rights of Persons with Disabilities, prescribe that the states should recognize the importance of accessibility in the process of the equalization of opportunities, introduce programmes of action to make the physical environment accessible; and undertake measures to provide access to information and communication. The Constitution of the Republic of Serbia prohibits discrimination on grounds of physical and intellectual disability and guarantees liberty of movement. The Law on Prevention of Discrimination against Persons with Disabilities of the Republic of Serbia prescribes that denial of access to persons with disabilities to objects of public interest public spaces, public transport and services opened to the public constitute illegal acts of discrimination. The Law on Urban Planning and Construction orders mandatory application of accessibility standards in planning and construction of all new public buildings and housing facilities, and imposes fines to investors that fail to comply with the standards. Efficient implementation of the aforesaid pieces of legislation should ensure full accessibility to physical environment and public transport to the persons with disabilities. However this will take a concentrated, continuous effort of all state and non-governmental actors.