Uticaj međunarodnih pravnih standarda na oblikovanje pripremnog stadijuma krivičnog postupka

Abstract

Organizacija pripremnog stadijuma krivičnog postupka (pretkrivični postupak i prethodni krivični postupak) predstavlja najvažnije pitanje u okviru reforme sistema krivičnog postupka. Suštinska novina koja se već duže vreme najavljuje kod nas se odnosi na ukidanje istražnog sudije i davanje znatno većih ovlašćenja javnom tužiocu, koji prema novom ZKP-a vodi istragu i ima znatno šira ovlašćenja u ovom delu postupka. U ovom radu posebna pažnja je posvećena međunarodnim standardima i zahtevima koji posredno i neposredno imaju uticaj na kreiranje arhitektonike pripremnog stadijuma krivičnog postupka. U pitanju su relevantni međunarodni standardi koji su sadržani ili proizilaze iz Evropske konvencije o zaštiti ljudskih prava i osnovnih sloboda, presuda Evropskog suda za ljudska prava u Strazburu i komunitarnog prava EU. Autor je posebnu pažnju posvetio položaju oštećenog i okrivljenog u pretkrivičnom postupku i u istrazi, u smislu njihovih prava i obaveza, kao i njihovog statusa u ovom delu postupka koji bitno opredeljuju model sistema krivičnog pravosuđa - liberalni ili model ljudskih prava.

A thorough re-organization of the preliminary stage of criminal proceedings is announced as one of the most important changes in the future reform of Serbian system of criminal procedure. On this point, the essential novelty would consist of abolition of the investigating judges, and giving more investigative powers to the public prosecutors. This paper deals with international standards and requirements, directly or indirectly related to preliminary criminal proceedings. The author pays special attention to standards and requirements of the European Convention on Human Rights, the case law of the European Court of Human Rights and the Acquis Communautaire, particularly when it comes to legal status of the victim and the accused in the pre-trial and investigation stages. The author juxtaposes two models of criminal justice systems - the liberal model and the human rights model.