Objašnjenje i razumevanje u društvenim naukama - nomotetički i ideografski pristup

Abstract

Veberovo učenje i njegovi ključni radovi za teoriju nauke. Nomotetička naspram ideografske naučne metodologije. Veberovo shvatanje nauke kao uređene misli i žive predstave o stvarnosti. Dva pravca naučne delatnosti: nomotetički i idiografski. Učenje Ogista Konta i nalet novog pozitivizma: pozitivistički metod i transfer metodološkog pristupa iz prirodnih u društvene nauke. Kritika pozitivizma u nauci. Večna nedoumica umnih/ kulturnih i društvenih nauka: da li je moguće, i u kojoj meri, staviti se u tuđi položaj i razumeti tuđi postupak? Zaključak o smislu i značenju tuđih postupaka i epistemološke opasnosti koje on donosi. Nijedan sud o smislu ili značenju tuđeg postupka nikad ne predstavlja preciznu konstataciju već uvek tvrdnju koja se donosi na osnovu sopstvenog unutrašnjeg iskustva, jer ljudi su međusobno drugačiji. Manipulacija i preispitivanje u nauci. Saznanje i način njegove upotrebe. Objašnjenje i razumevanje. Pojam objašnjenja razvija čovekovu potrebu da udobno živi, a pojam razumevanja čovekovu potrebu da uzorno živi. Razumevanje ne rađa misli o tome kakvi smo, već kakvi hoćemo da budemo. Civilizacijski i kulturni sadržaj objašnjenja i razumevanja. Primeri istorijskih zabluda i podela u narodima (Nemci, Francuzi, Englezi itd.) i među njima (razlikovanje između progresivne i reakcionarne struje, između zemalja prvog, drugog i trećeg sveta, između razvijenih zemalja i zemalja u razvoju itd.). Značaj zabluda, podela i njihov uticaj na razne međudržavne konflikte i aspiracije. Kritika Bolonjskog procesa: univerziteti se više ne staraju o obrazovanju intelektualne elite, što bi trebalo da im bude pravi zadatak, već su degradirani u fabrike za štancovanje programa obuke. Pluralitet nacija ili nepodeljeno globalno društvo. Istorija čovečanstva posmatrana iz ugla pozitivizma i globalizacije sveta. Istorija čovečanstva posmatrana iz ugla idiografije, tj. razumevanja nužnih razlika između naroda i država, a protiv globalizacije sveta.

Weber’s thought and his works that are essential for theory of science. Nomothetic v. idiographic scientific method. Weber’s understanding of science as organized thought and vivid impression of reality. Two channels of scientific activity: nomothetic and idiographic. The ideas of Auguste Comte and the surge of new positivism: methodological positivism and transfer of the hard science methods into the social sciences. A critique of positivism in science. The ever-lasting predicament of humanities and social sciences: is it possible to step in another man’s shoes and understand another’s behavior? Inferences on the sense and connotation of acts of another, and the epistemological traps of such inferences. Judgments on the sense and connotation of another’s behavior lack in precision, it is not an exact statement of facts, but an assertion based on personal inner experience. Manipulation and reconsideration in science. Knowledge and the ways of using it. Explanation and comprehension. The notion of explanation builds up one’s need to live comfortably, the notion of comprehension extends one’s need to live properly. Comprehension does not induce thinking on what we are, but on what we want to be. Civilizational and cultural contents of explanation and comprehension. Historical examples of fallacies and divisions within the nations (German, French, English, etc.) and among them (the differences between progressive and regressive streams; between the first, the second and the third world nations; between the developed and the developing, etc.). The importance of fallacies and divisions, and their effects on different interstate conflicts and aspirations. A critique of the Bologna process: universities are neglecting their primary task of educating the intellectual elite. They are now in the business of training, not education. The plurality of nations or the undivided global society. History of the mankind from the perspective of positivism and globalization of the world. History of the mankind from the idiographic perspective, i.e. the perspective of understanding the necessary differences among the nations and states, and against globalization of the world.