Novacija kao način prestanka obligacija

Abstract

Zakon o obligacionim odnosima reguliše brojne načine prestanka jedne punovažne obligacije. Među njima se tradicionalno nalazi i novacija (prenov) koja podrazumeva saglasnost volja poverioca i dužnika da svoju postojeću obavezu zamene novom, i ako nova obaveza ima različit predmet ili različit osnov. Za razliku od drugih načina prestanka obligacija, novacijom se gasi postojeći obligacioni odnos između poverioca i dužnika, ali tako da istovremeno među njima nastaje novi obigacioni odnos koji se u odnosu na prethodni, razlikuje u predmetu ili pravnom osnovu. Ovim svojstvima novacija se razlikuje od zamene ispunjenja (datio in solutum) gde se menja predmet jedne iste obaveze bez nastanka nove obligacije. S druge strane, novacija je u najvećem broju savremenih kodifikacija građanskog prava dobila uže polje primene u odnosu na klasično rimsko pravo gde je obuhvatala, ne samo predmet i osnov, već i promenu subjekata u postojećem obligacionom odnosu. To je slučaj i sa našim pravom koje promenu subjekata reguliše posebnim ustanovama koje imaju svoje imenovane uslove i pravna dejstva. To su, cesija kojom se vrši ugovorno ustupanje potraživanja novom poveriocu, odnosno preuzimanje duga gde dolazi do promene na strani dužnika koje se vrši ugovorom između starog dužnika i preuzimaoca, na koji je pristao poverilac. Na taj način, novacija u našem pravu, kao i u većini komparativnih pravnih sistema, ima uže polje primene, ali i pored toga, ona zauzima značajno mesto u nizu drugih načina prestanka obligacija. U prilog ove konstatacije, u radu su izloženi odgovarajući teorijski argumenti kao i praktičan značaj novacije.

The paper presents an analysis of the issue of novation in contract law. Novation is a contract between the creditor and debtor in order to replace its existing obligation with a new one. Unlike the other methods of termination of obligations (e.g. fulfillment, compensation, remission of debt), novation extinguishes existing contractual relationship between the creditor and the debtor, so that among them arise a new contractual relationship, which in relation to the previous one, differs on the case or legal basis. In most of the modern codifications of civil law, novation obtained a particular use in relation to the classical Roman law, which included a change of persons in obligations. In Serbian law, novation also has took the particular use and it takes an important place among many other termination methods of obligations. The analysis made in this paper, focused to the theoretical arguments and practical significance of the novation, brings the author to the conclusions and recommendations relevant to the novation in the theory and practices of contract law.