Presude Evropskog suda za ljudska prava protiv Srbije u oblasti vršenja roditeljskog prava i odnosa roditelja i dece

Abstract

Pojam porodice kao osnovnog instituta porodičnog prava bio je često predmet analize porodičnopravne teorije. Tendencije u uporednom porodičnom pravu s kraja XX i početka XXI veka ogledale su se u zakonskom izostavljanju definicije porodice. Presude u odnosu na član 8 Konvencije ujedno se odnose na dve bliske oblasti koje se često prepliću – na povredu prava na privatni život i povredu prava na porodični život. Takođe, u velikom broju presuda kada je reč o povredi prava na privatni ili porodični život, Evropski sud za ljudska prava (ESLJP) neretko utvrdi i povredu člana 6 stava 1 Konvencije. Od osam presuda koje je ESLJP doneo protiv države Srbije u oblasti prava na poštovanje porodičnog života, u šest presuda je rešavano o pitanjima razvoda braka u vezi sa starateljstvom nad decom i održavanju ličnih odnosa roditelja i deteta (Damnjanović, Felbab, Krivošej, Tomić, V. A. M. i Veljkov). Kao pravilnost, ESLJP utvrđuje povredu prava na poštovanje porodičnog života (posebno u vezi sa članom 6 stavom 1) ako domaće vlasti u dužem periodu vremena ne izvršavaju donete odluke o vršenju roditeljskog prava i održavanju kontakta. Opravdanost takvog stava ESLJP, posebno se pokazuje ukoliko imamo u vidu činjenicu da protek vremena ima presudnu ulogu u tim sporovima. Međusobno održavanje ličnih odnosa i zajednički život roditelja i deteta predstavlja suštinski element postojanja porodičnog života. Činjenica da ne postoji porodični život između roditelja i deteta može biti rezultat: protivljenja jednog roditelja, protivljenja deteta i propusta državnih organa. Ostvarivanje prava roditelja na održavanje ličnih odnosa sa decom, uprkos aktivnom delovanju domaćih vlasti, ostaje neostvareno usled protivljenja dece.

The concept of the family as the basic institute of the Family Law was very often subject of analysis of the Family Law theory. Trends in comparative family law in late XX and early XXI century were reflected in the omission of the family definition in statutes. Judgment in relation to Article 8. of the Convention are also related to two areas that often overlap – a violation of the right to respect private life and the right to respect family life. Also, in a number of judgments in the case of a violation of the right to respect private or family life, the ECtHR often finds a violation of Article 6. § 1. Of the eight judgments that ECtHR has brought against the state of Serbia in respect of the family life, six of them are resolved issues of divorce, child custody and maintenance of personal relationships between parent and child (Damjanovic, Felbab, Krivošej, Tomic, V.A.M. and Veljkov). As regularity, the ECtHR found a violation of the right to respect family life (especially in conjunction with Article 6. § 1.) if the local government for a long period does not execute decisions regarding exercise of parental responsibility and maintaining contact with child. Justification of the ECtHR attitude especially appears if we take into account fact that the passage of time plays a crucial role in these disputes. Maintain personal relationships between parent and child and living together is an essential element of the family life existence. Absence of the family life may emerge as a result of: opposition to one parent, child’s opposition and state authority omission. Exercising the right of parents to maintain personal relationships with children, despite the active participation of domestic authorities, remain unclaimed due to opposition by children.