Evropski ustavni patriotizam – između ideala i izazova realnosti

Abstract

Pojam ustavnog patriotizma se odnosi na privrženost političkoj zajednici na osnovu poštovanja ljudskih prava i ustavnih principa. On predstavlja građansku alternativu etno-kulturalnoj formi političke opredeljenosti, utemeljenoj na teritoriji i kulturnoj homogenosti. Ustavni patriotizam ima interpretativnu i subjektivnu dimenziju: predstavlja normativnu građansku interpretaciju političkog identiteta, s jedne strane, a s druge strane, kada je internalizovan od individualnih građana, on postaje i verzija subjektivne dimenzije političkog identiteta – iskazuje osećaj pripadnosti demokratskoj ustavnoj državi. On je nerazdvojiv od institucionalne i pravno-političke strukture moderne ustavne države (objektivna dimenzija političkog identiteta). Pojam ustavnog patriotizma spada u idealnotipske koncepte, i zato istovremeno sadrži i normativni i empirijski sadržaj. Pojam i praksa ustavnog patriotizma doživeli su istorijsku genezu. U njegovim najrazvijenijim savremenim modalitetima, ustavni patriotizam ima kapacitet da izađe u susret rastućim trendovima globalizacije, migracija, mešanja naroda, pretvaranja političkih zajednica u multikulturalne. Idealnotipski uzev, građanski koncept političke zajednice je produktivna osnova za mirnu koegzistenciju individua i društvenih grupa, manjina i većina, i to kako uzev u postojećim nacionalnim državama, koje afirmišu ustavnu demokratiju i koje su sve manje etnički homogene, tako i u novim formama političkih zajednica, koje predstavljaju kompleksne multinacionalne i polietničke entitete. Evropski ustavni patriotizam može biti smatran najadekvatnijm modelom interpretacije političkog identiteta Evropske unije i osećaja privrženosti ovoj novonastajućoj transnacionalnoj političkoj zajednici. Pre primarnog bavljenja evropskim ustavnim patriotizmom, u tekstu će biti govora o pojmovima ustavnog patriotizma i evropskog identiteta.

The concept of constitutional patriotism refers to an allegiance to the political community, which derives from respect for human rights and constitutional principles. It represents a civic alternative to ethno-cultural form of attachment, which founds a political commitment on the territory and cultural homogeneity. Constitutional patriotism has had an interpretative and subjective dimension: it represents a normative civic interpretation of political identity, one based on universal values and human rights,; it also becomes a version of the subjective dimension of political identity when internalized by individual citizens (expresses a sense of belonging to the democratic constitutional state). It is inseparable from an institutional and legal-political structure of the modern constitutional state (the objective dimension of political identity). The concept of constitutional patriotism belongs to the ideal-typical concepts, and insofar it contains both the normative and empirical dimension. The concept and practice of constitutional patriotism have experienced a historical genesis. In its most developed current manifestations, it expresses capacities for matching the rising trends of globalization, migrations, melting of the peoples, turning of political communities into multicultural ones. Ideal-typically speaking, the civic concept of political community represents a fruitful basis for a peaceful co-existence of individuals and groups, majorities and minorities, in both the given nation states, which affirm constitutional democracy and are less and less ethnically homogenous, and in new forms of political communities, which are complex multi-national and poly-ethnic entities. European constitutional patriotism may be considered as the most adequate model of interpreting the political identity of European Union and of the sense of belonging/commitment to this new-emerging trans-national political community Before focusing specifically on European constitutional patriotism, we will consider concepts of constitutional patriotism and European identity.