Ugovorno nasleđivanje između supružnika

Abstract

Predmet istraživanja u doktorskoj disertaciji predstavlja pozitivno ugovorno nasleđivanje između supružnika, čiji pojam autor gradi nasuprot pojma ugovora o nasleđivanju. On ističe da ugovor o nasleđivanju, kao jedinstveni pravni institut i najjači osnov pozivanja na nasleđe, postoji samo u germanskim pravnim sistemima, ali da predstavlja samo jedan mogući oblik ugovornog nasleđivanja. Ugovorno nasleđivanje kao širi i obuhvatniji pojam u odnosu na institut ugovora o nasleđivanju, obuhvata sve dvostrane pravne poslove za slučaj smrti, kojima se u uporednom pravu neposredno ili posredno uređuje raspored zaostavštine jedne ili obe ugovorne strane. Cilj doktorske disertacije je da se ponudi odgovor na dilemu o potrebi vraćanja ugovora o nasleđivanju u srpsko pravo, a da se onda, polazeći od opštih pravila ugovornog nasleđivanja u uporednom pravu i predloženih rešenja u Prednacrtu Građanskog zakonika Republike Srbije, formuliše predlog modela ugovora o nasleđivanju koji bi najbolje odgovarao istorijskom nasleđu srpske civilistike i postojećem sistemu građanskog prava u Srbiji. Doktorska disertacija autora se sastoji iz dvanaest poglavlja, od kojih prvo predstavlja uvod, a poslednje zaključak istraživanja. Nakon uvodnog dela disertacije, autor uz pomoć istorijsko-pravnog metoda analizira genezu ugovornog nasleđivanja. Konstatujući da je savremeni pojam ugovora o nasleđivanju formulisan uglavnom u velikim građanskopravnim kodifikacijama 19. i 20. veka i da predstavlja rezultat sublimiranog iskustva njegove prethodne primene u običajnom i u pisanom pravu, autor argumentuje da institut ugovora o nasleđivanju predstavlja samo jednu istorijsku fazu u procesu razvitka ugovornog nasleđivanja, koje je nastavilo sa razvojem i nakon dostignutog nivoa na kome se ispoljilo kao ugovor o nasleđivanju. U tom cilju, prezentuje se ugovorno nasleđivanje u starom veku kroz neke od sačuvanih ugovora iz sumersko-vavilonskog i egipatskog prava, institute nudunua, poklona za slučaj smrti u pravu pojedinih grčkih polisa, rimskih ustanova poput testamenata mancipacio familiae i per aes et libram s jedne strane, te ustanove donatio mortis causa i donatio ante nuptias, s druge strane.

The research subject of our doctoral dissertation is a positive contractual inheritance between spouses – a concept, created by the author of the dissertation, as opposed to the concept of the contract of inheritance. The author points out that the contract of inheritance, being a unique legal institute and the strongest ground for claiming inheritance, exists only in Germanic legal systems, and represents only one possible form of contractual inheritance. Contractual inheritance, as a broader and more comprehensive concept in relation to the institute of the contract of inheritance, encompasses all bilateral legal transactions in case of death, through which the schedule of estate of one or both parties, either directly or indirectly, is arranged in comparative law. The aim of the doctoral thesis is to offer an answer to the dilemma of the need to restore the contract of inheritance in the Serbian law, and then, starting from the general rules of contract inheritance in comparative law and proposed solutions in the Prelimimnary Draft of the Civil Code of the Republic of Serbia, to formulate a draft model of the contract of inheritance that would best fit the historical heritage of Serbian civil law and the current system of civil law in Serbia. Doctoral dissertation consists of twelve chapters, the first of which is the introduction and the last of which is the conclusion of the research. After the introductory part of the dissertation, the author analyzes the genesis of the contractual inheritance by using the historical-legal method. Noting that the modern concept of the contract of inheritance was formulated mainly in large civil codifications of the 19th and 20th century, and that it represents a result of sublimated experience of its previous application in customary and written law, the author argues that the institution of the contract of inheritance is only one historical stage in the process of development of the contractual inheritance, which continued to develop even after achieving the level at which it was manifested as a contract of inheritance.