Krivica kao etički ili tehnički pojam

Abstract

Veliki broj teoretičara prava smatra da je objektivna krivica (faute objective, faute sociale) tehnički, a ne etički pojam. Bez obzira na to da li odsustvo moralnih, odnosno etičkih elemenata interpretiraju kao prednost ili kao slabost objektiviziranog pojma krivice, autori se slažu da je pojam objektivne, to jest socijalne krivice, lišen svake moralne konotacije. Koje je to obeležje krivica izgubila svojom objektivizacijom, tako da se od etičkog pretvorila u tehnički pojam? Ako je etički domen onaj u kome se postavljaju etička pitanja i ako se pojam, koji predstavlja nečiji odgovor na jedno etičko pitanje, kvalifikuje kao etički, onda pripadnost tog pojma etičkom domenu ne može da zavisi od sadržine odgovora na etičko pitanje. Drugim rečima, do kvalifikacije jednog shvatanja kao aksiološki neutralnog ne može se doći na osnovu njegove sadržine. Autori koji tvrde da je subjektivno shvatanje o krivici etičko, a objektivno shvatanje o krivici tehničko, to jest aksiološki neutralno - ovu svoju tvrdnju zasnivaju na vlastitom etičkom ili moralnom sudu o odgovorima na određena, nesporno etička pitanja. Ustanova odgovornosti za pričinjenu štetu predstavlja intervenciju pravnog poretka u redovan tok stvari. U izostanku intervencije nekakvog ljudskog poretka (pravnog, moralnog), posledice onoga što nas je zadesilo snosimo sami, bile te posledice dobre bile loše. Međutim, pravni poredak ne interveniše uvek kada do štete dođe. Odluka o tome kada treba izvršiti preraspodelu štetnih posledica jednog događaja ima jasnu aksiološku konotaciju. U tom smislu ni ustanova odgovornosti, ni objektivna krivica kao njen osnov, ne mogu biti tehnički, to jest vrednosno neutralni pojmovi.

A large number of legal theorists believe the objective fault (faute objective, faute sociale) to be technical, not ethical concept. Regardless of whether they interpret the lack of moral or ethical elements as an advantage or weakness of objectivised concept of fault, the authors agree that the concept of objective, i.e. social fault is deprived of any moral connotation. Which attribute did the fault forfeit by its objectivation that turned it from an ethical into a technical concept? Ethical domain is the one in which ethical questions are being asked. Every concept that embodies someone's reply to an ethical question qualifies as ethical concept. Whether one concept pertains to the ethical domain or not, cannot be judged upon its content: an idea cannot be qualified as axiologically neutral based on its content. Civil liability represents an intervention of the law into natural course of things. In the absence of intervention by means of some human order (legal, moral), everyone bears the consequences of an act that was brought upon him, regardless of these consequences being good or bad. However, the law does not intervene whenever the damage is inflicted. Any decision on when harmful consequences of an act should be redistributed, has a clear axiological connotation. In other words, neither civil liability nor objective fault as the ground for it may be considered free from values and value judgements.