Od bona fides do načela savesnosti i poštenja

Abstract

Predmet ovog teksta je razvoj i uticaj rimskog načela bona fides, shvaćenog kao načelo savesnosti i poštenja. U prvom redu cilj je da se istraži nastanak pojma, njegov razvoj u Rimu i primena na ugovor o prodaji, kao najvažniji ugovor obligacionog prava. Uprkos preovlađujućim mišljenjima koja ovo načelo posmatraju donekle izdvojeno u odnosu na zaštitu prava kupca u klasičnom rimskom pravu, sumnjajući u njegov doprinos, autor nastoji da ponudi jedan novi pogled na ulogu i značaj rimske bona fides u analizi ovog problema. Rimski koncept, osnažen idejama grčkih filosofa, prihvaćen je od srednjovekovnih pravnika, koji su ga dodatno razvijali i uticali na njegovu primenu u svim obligacionim poslovima. Moderni evropski građanski zakonici su pretežno usvojili rimski koncept, što je, u savremenim raspravama doprinelo da se rimska bona fides poistovećuje s anglosaksonskim konceptom good faith. Uloga, doprinos i primena rimskog koncepta analizirana je kroz uporedni prikaz savremenih evropskih pravnih sistema i najvažnijih dokumenata Evropske unije kojima se pokušava ostvariti ideja jedinstvenog evropskog privatnog prava.

The concept of good faith (bona fides) was of Roman origin. Initially, it was associated with the general expectation that everyone behaves honestly and fairly in dealings with others. It also meant a personal belief that what one does is just and lawful. The author explores Roman beginnings of the bona fides principle and traces its influences on the contemporary Law of Contracts and, especially, on the modern contract of sale. Furthermore, the author probes the relevance bona fides in different European legal systems and the European Union, and within the European Private Law paradigm.