Prinudno iseljenje - univerzalni međunarodni standardi

Abstract

Ovaj rad bavi se univerzalnim međunarodnim standardima koji se primenjuju u slučaju prinudnih iseljenja. U radu se navode relevantni UN instrumenti kojima se garantuje pravo na stanovanje, a potom se analizira praksa UN komiteta u ovoj oblasti. Iz ove prakse proizlazi da organ koji odlučuje o prinudnom iseljenju treba da ceni da li su u svakom konkretnom slučaju zadovoljeni principi zakonitosti i proporcionalnosti. Dok zakonitost znači postupanje u skladu sa zakonom, proporcionalnost podrazumeva poštovanje niza procesnih pretpostavki koje se ogledaju u blagovremenom obaveštenju o planiranim merama, držanju konsultacija sa stanovništvom koje je pogođeno merom, obezbeđenju adekvatnog pravnog leka kojim se može preispitati mera, obeštećenju uništene imovine i obezbeđenju alternativnog smeštaja. Takođe, mora se voditi posebna pažnja o najugroženijim društvenim grupama, što zahteva brižljivo planiranje mera i poštovanje njihovih ljudskih prava. Nakon analize prakse u Republici Srbiji nameće se zaključak da primeri prinudnog iseljenja iz neformalnih romskih naselja nisu u skladu sa navedenim standardima. Razloge treba tražiti u nerazumevanju specifičnog položaja romske populacije, koju mahom čine interno raseljena lica sa Kosova i Metohije i kojima je država dužna da obezbedi adekvatan smeštaj. Razloge treba tražiti i u nedovoljnom poznavanju relevantnih međunarodnih standarda u ovoj oblasti, kao i u nelagodnosti državnih organa da direktno primene međunarodnu normu u nedostatku adekvatnog zakonskog okvira kojim se uređuje oblast prinudnog iseljenja.

This paper explores universal international standards in the area of forced eviction. The author presents the UN instruments that guarantee the right to housing, and the relevant practice of the UN committees. According to this practice, the authority which decides on the eviction must assess whether, in any particular case, the principle of legality and the principle of proportionality are met. While the legality means compliance with the law, proportionality implies respect for a number of procedural requirements, which are reflected in the timely notification of planned measures, holding of consultations with the population affected by the measure, the safeguard of an adequate legal remedy, compensation for damaged property and the provision of alternative accommodation. Also, the most vulnerable groups in society deserve a special care, meaning a careful planning and respect for their human rights. The author concludes that the practice of forced evictions from informal settlements in Serbia is not in accordance with international standards. The main reason is the lack of understanding of very specific situation of Roma, who are mostly internally displaced persons from Kosovo and Metohija, meaning that the State is responsible for providing an adequate housing for them. The author finds that it may be, also, due to the ignorance of the relevant international law, as well as the reluctance of the authority to directly invoke international standards in the absence of an adequate legal framework regulating the eviction.