Kritički osvrt na srodnopravnu zaštitu izdavača - zaštita privrednog ili kulturnog poduhvata

Abstract

U radu se razmatraju pravnopolitički razlozi za propisivanje različitih oblika srodnopravne zaštite izdavača koji postoje u domaćem i uporednom pravu: prava prvog izdavača slobodnog dela, prava izdavača štampanog izdanja na posebnu naknadu, prava izdavača naučnog i kritičkog izdanja slobodnog dela, i prava izdavača na naknadu za interaktivno činjenje dostupnim odlomaka vesti i srodnih intelektualnih dobara. Ukazuje se na neophodnost zasebnog normiranja različitih oblika srodnopravne zaštite, pri čemu se ističe postojanje različitog predmeta, sadržine i subjekta zaštite. Iako su, po pravilu, oblici srodnopravne zaštite izdavača propisani s ciljem zaštite preduzetog privrednog poduhvata, u radu se ukazuje i na određene razloge kulturne politike koji su rukovodili zakonodavca prilikom propisivanja zaštite izdavača slobodnih dela, budući da se ovaj vid zadiranja u javni domen pravda potrebom pružanja satisfakcije licu koje je učinilo dostupnim javnosti određeno autorsko delo. Najzad, u radu se zaključuje da je zaštita izdavača u pogledu interaktivnog činjenja dostupnim odlomaka vesti i drugih srodnih intelektualnih dobara propisana prevashodno s ciljem suzbijanja nelojalne konkurencije, što predstavlja specifičnost ovog srodnog prava izdavača.

In this paper the author discusses the legal policy reasons for the introduction of different forms of copyright and related rights' protection of publishers, existing in Serbian and comparative law: right of first publisher of previously unpublished work, publisher's right to a levy, right of publisher of critical and scientific publications, and right of online news publishers. It is argued in favour of a separate regulation of each of publisher's rights and pointed out to their different subject, content and object of protection. Although related rights of publishers are generally prescribed with a view to ensuring the protection of a commercial undertaking, the author also identifies certain reasons of cultural policy which led the legislator to provide for the legal protection of publishers of works already in public domain. Only the need to recompense the person who made available to the public a work which would otherwise remained practically unknown could justify such intervention into the public domain. Finally, it is concluded that the protection of online news producers in case of the making available of the parts of their media coverage by news aggregators could be seen as an instrument of protection against unfair competition.