Pristupanje Evropske unije Evropskoj konvenciji o ljudskim pravima kao vid unapređenja zaštite ljudskih prava u Evropi

Abstract

Rad se bavi značajem pristupanja Evropske unije Evropskoj konvenciji o ljudskim pravima, kao najvažnijem regionalnom instrumentu za zaštitu ljudskih prava. Prikazana je evolucija ideje o pristupanju Evropskoj konvenciji, faze u tom procesu, kao i Nacrt sporazuma koji je pokušao da razreši kompleksna pravna pitanja koja se tiču posebnog pravnog sistema EU. U drugom delu rada je predstavljeno i analizirano Mišljenje 2/13 Suda pravde EU iz decembra 2014. kojim je, praktično, ceo proces pristupanja prekinut. U radu se konstatuje da Evropski sud za ljudska prava trenutno ima samo indirektnu ustavnu kontrolu nad pravnim poretkom EU ispitivanjem akata država članica. Pristupanje EU Evropskoj konvenciji omogućilo bi ispitivanje svih aktivnosti u EU sa stanovišta poštovanja ljudskih prava, pa čak i onih kod kojih Sud pravde EU nema potpunu nadzornu funkciju. U radu se iznosi mišljenje da je zbog uspostavljanja pravne sigurnosti i podvrgavanja kontroli akata institucija EU neophodno pronaći način da se ovaj proces što pre nastavi i okonča. Konstatuje se da postoje dva moguća scenarija: ponovno pregovaranje oko sporazuma o pristupanju ili izmena osnivačkih ugovora. Oba rešenja čine se gotovo nemogućim u stvorenom političkom miljeu. Međutim, ostaje nada da će na nastavak pregovora uticati kako presuda Avotinš protiv Letonije iz maja 2016. u kojoj je Evropski sud potvrdio princip o jednakoj zaštiti iz predmeta Bosfor, ukazujući na značaj očuvanja uzajamnog poverenja dva suda tako i potreba za većim kredibilitetom i jačanjem EU nakon Bregzita.

This paper deals with the importance of the EU accession to the ECHR, as the most significant regional instrument for human rights protection. The paper outlines the evolution of the idea of the accession to the ECHR, different stages of that process, as well as a Draft agreement which attempted to resolve some complex legal issues relating to the specific nature of the EU legal system. In the second part of this paper, the Opinion 2/13 of the CJEU from December 2014 has been analyzed, which basically interrupted the entire accession process. It is noted that currently the ECtHR has only an indirect constitutional control over the EU's legal order by examining laws of the Member States. The EU accession to the ECHR would allow examination of all acts and measures in the EU from the human rights perspective, including those over which the CJEU does not have full oversight function. Therefore, the authors argue that due to the establishment of legal certainty and external control over acts of the EU institutions, it is necessary to find a way for the continuation of the accession process, as soon as possible. There are two possible scenarios: a re-negotiation of the agreement on accession, or modification of the EU Treaties. Both solutions seem almost impossible in the created political milieu. However, there is a hope that negotiations will continue due to the influence of the Avotiņš judgment from May 2016 in which the ECtHR upheld the principle of equal protection from the Bosphorus case, pointing to the importance of maintaining mutual trust between two courts, as well as the need for the establishment of greater credibility and EU strengthening after Brexit.