Pozivanje naslednika oglasom i naslednopravni položaj države u srpskom pravu

Abstract

Pozivanje naslednika oglasom predstavlja kompromis između istražnog načela u ostavinskom postupku i težnje da se ostavinska rasprava okonča u razumnom roku. Ako ostavinski sud ne može da utvrdi da li uopšte postoji neki privatnopravni subjekt koji bi mogao i hteo da nasledi ili ako sumnja da pored privatnopravnog subjekta za kojeg zna postoje još neki koji imaju isto ili jače pravo na nasleđe, on će pozvati potencijalne naslednike da se prijave na oglas u roku od godinu dana. Posledice nemogućnosti da se rasvetli ko su sve potencijalni naslednici nakon isteka jednogodišnjeg roka za prijavljivanje na oglas u srpskom pravu su različite, u zavisnosti od toga da li tada zaostavštinu treba dodeliti privatnopravnom subjektu ili državi. U takvoj situaciji ostavinski sud će privatnopravnog subjekta oglasiti za naslednika, dok će državi predati zaostavštinu na uživanje, uz mogućnost da stekne svojinu na pokretnim i nepokretnim stvarima iz zaostavštine istekom trogodišnjeg, odnosno desetogodišnjeg roka za održaj, koji se računa od momenta ostaviočeve smrti. Nakon analize praktičnih konsekvenci primene navedenih pravila, autor zaključuje da je zakonodavac propisivanjem posebnog naslednopravnog režima za državu kada se naslednici pozivaju oglasom nju privilegovao kao naslednika i time olakšao prelazak ostavinske mase iz režima privatne u režim javne svojine, što je u suprotnosti sa principom privatnopravnog karaktera nasleđivanja. Osim toga, pravila o dodeljivanju zaostavštine na uživanje Republici Srbiji su i pravno-dogmatski manjkava, jer su u suprotnosti kako sa principom univerzalne sukcesije i ex lege nasleđivanja (u momentu ostaviočeve smrti niko ne postaje naslednik, pa samim tim ni sopstvenik stvari iz zaostavštine), tako i sa opštim stvarnopravnim pravilima o sticanju svojine održajem (omogućuje da subjekt koji drži stvar kao plodouživalac istekom određenih rokova postane sopstvenik).

If it is unknown to the court whether the decedent has any heirs, or if the court suspects that the person who has a claim on the inheritance may not be the only or the closest relative of the decedent, the court shall publish a notice inviting people who have a claim on the inheritance to report to the court within one year from the publication of the notice. The public notice or invitation to the possible unknown heirs represents a compromise between the investigative principle in the probate proceedings and the need to bring such proceedings to an end within reasonable time. Following the public invitation by the court, the consequences of failure to identify all possible remaining inheritors shall depend on the identity of the known heir(s). If the known heir is a private entity, the court will declare them as heir. But, if the sole inheritor is the State, it will only acquire the usufruct of the estate, not legal ownership, with the possibility of acquisition of a title or right to property by uninterrupted and undisputed possession for a prescribed term of three years for movables and ten years for real estate. Th ese time limits run from the moment of the decedent's death. After examining the practical consequences of these rules, the author concludes that, by prescribing a special regime of succession for the State as inheritor when the unknown heirs are invited by public notice, the legislator has put the State in a privileged legal position in comparison to private entities. Th e special regime facilitates the transition of the estate from private to public ownership, which is contrary to the principle of the private legal nature of succession. In addition, the rules for allocating inheritance to the State are legally and dogmatically deficient because they are contrary to the principle of universal succession and ex lege inheritance (since at the moment of the decedent's death no one becomes the heir and the legal owner of the estate) and with the general rules on the acquisition of property by acquisitive prescription (as the existing rules enable the usufructuary to become the owner after the passage of the prescribed time period).