Interpretacija i konstrukcija - prilog razmatranju razlike između primjene prava i stvaranja prava

Abstract

U okviru svojih redovnih aktivnosti sudovi pripisuju značenja pravnim tekstovima da bi utvrdili normativnu situaciju stranaka u sporu. Aktivnost pripisivanja značenja pravnim tekstovima od strane sudova uobičajeno nazivamo autoritativnim tumačenjem prava. U velikom broju slučajeva, značenje koje tekstu pripisuje sud na različite načine odstupa od onoga što bi laici, pa čak i pravnici očekivali, a sama odstupanja se u pravnoj teoriji objašnjavaju na različite načine. U svrhu objašnjenja koriste se pojmovi stvaranja i primjene prava, ekstenzivnog i restriktivnog tumačenja, secundum, praeter i contra legem presuđivanja. U ovom radu se pak razmatraju shvatanja interpretacije, konstrukcije i njihovog odnosa, kao moguća objašnjenja situacija u kojima autoritativno tumačenje odstupa od očekivanja stručne i laičke javnosti. U tu svrhu, izlažu se savremena tekstualistička i intencionalistička (kognitivistička) shvatanja interpretacije i konstrukcije i upoređuju se sa savremenim skeptičkim shvatanjima. Uprkos jednostavnosti i intuitivnoj prihvatljivosti nekih kognitivističkih stanovišta, pokazuje se da skeptička shvatanja daju bolju teorijsku osnovu za razmatranje primjene i stvaranja prava od strane sudova. Samo razlikovanje između interpretacije i konstrukcije pokazuje se kao korisno teorijsko oruđe za objašnjenje postupanja sudova, kao i za preciziranje postojećih teorijskih razlikovanja.

As part of their regular activities, courts attach meaning to legal texts to determine the normative situation of the parties to the dispute. The activity of attributing meaning to legal texts by the courts is commonly called authoritative interpretation of law. In many cases, the meaning attributed to the text by the court deviates significantly from what laymen and even lawyers would expect, and the deviations themselves are explained in different ways in legal theory. In the purpose of explanation, the terms creation and application of law, extensive and restrictive interpretation, secundum, praeter and contra legem adjudication are used. This paper introduces and explains the concepts of interpretation, construction and their relationship, as possible explanations of situations in which authoritative judicial interpretations deviate from the expectations of the professional and lay public. For this purpose, contemporary textualist and intentionalist (cognitivist) conceptions of interpretation and construction are presented and compared with contemporary skeptical (realist, antiformalist) conceptions. Despite the simplicity and intuitive acceptability of some cognitivist views, skepticism is shown to provide a better theoretical basis for considering the application and creation of rights by courts. The very distinction between interpretation and construction proves to be a useful theoretical tool for explaining the actions of courts, as well as for specifying existing theoretical distinctions.