Uloga normi u procesu hominizacije

Abstract

U radu se govori o značaju normi za čoveka, ali ne samo sa stanoviŠta njihovog doprinosa održavanju i funkcionisanju društva, već i sa stanovišta uloge koju su norme imale u procesu evolucije čoveka. Hipoteza od koje se tada polazi sastoji se u tvrdnji da su u dalekoj prošlosti ljudskog roda norme bile uslov opstanka čoveka kao vrste i uslov nastanka čoveka kao bića posebne vrste. Drugim rečima i preciznije rečeno, normativnost je onaj evolutivni mehanizam pomoću kojeg se ostvaruje transformacija čoveka iz biološkog u socijalno biće. Izložena hipoteza nas usmerava na teoriju evolucije i osnovne mehanizme promene živih bića. U radu se dalje govori o selekciji i mutacijama kao osnovnim mehanizmima evolucije živih bića, i o tome zašto ovi oblici promene nisu mogli da ispolje svoje dejstvo kod čovekovih predaka. Ključni mehanizam evolucije čoveka su tzv. 'otvoreni programi ponašanja'. Bazični deo rada govori o tome šta čini suštinu otvorenih programa ponašanja, koje su posledice primene otvorenih programa ponašanja kod hominida, i kako se kroz te posledice (intenzivna saradnja između članova ljudskog čopora, standardizacija i regulacija) objektivno stvara normativnost koja je klica društvenosti i mehanizam prevođenja bioloških ponašanja u socijalna ponašanja. Dalje se govori i o velikoj ulozi normi u procesu razvoja mišljenja (mozga) i jezika, uz konsultovanje literature iz biološke evolucije, paleontologije, fiziologije, genetičke psihologije i neurolingvistike. U zaključku rada se izlaže značaj ove perspektive za razumevanje generičke suštine čoveka (normativnost kao najvažnija osobina čoveka), za povezivanje raznih prirodnih i društvenih nauka o čoveku (prilog izgradnji sociobiologije) i za teoriju prava (u fundamentalnom i praktičkom smislu). Na samom kraju se govori o tome da li i u kojoj meri u pravnoj literaturi ima pokušaja da se objašnjenje porekla uloge, značaja, funkcija i strukture prava i normi uopšte izvede polazeći od izvesnih bioloških karakteristika čoveka.

This work is basically aimed at analyzing the origins of normativity and the role of norm in the process of hominization (evolution of man). The hypothesis, which is the basis of this research, includes the assertion that normalivity is the most significant feature of man's generic essence, a feature that enabled the survival of man as a species, the emergence of man as a being of different kind, as well as the emergence and functioning of the human society. Lastly, it is an attempt to prove that the transformation of man from a biological into a psychic and social being happens as a transfer from biological into normative, and an attempt to identify biological (organic) roots of social norms, as well as to establish a natural and understandable relationship between the biological and the cultural evolution of man. Open programmes of behavior are a key notion or a phenomenon which enables this hypothesis to be checked, because they played the role of evolutionary mechanism in the process of the evolution of the human species, due to which the evolution of man in its modern sense happened after all. Favoring open programmes of behavior of man is a result of strong evolutionary pressures, both from outside and inside (climate, anatomic and psychological non-specialization, i.e. man's handicaps), due to which there has been no biological time for the species to change in a standard way, i.e. through selection and mutation. For the homo species, normativity thus became a matrix of life: this was a way which enabled the survival of man as a species and the emergence of man as a being of different kind. Norms have played a key role in the process of hominization and they represent the most important feature of man's generic essence.