Privatnopravni aspekt odgovornosti države za protivpravne ekstrateritorijalne akte

Abstract

Ovaj članak se bavi pitanjem da li i u kojoj meri privatno pravo ima ulogu u regulisanju ekstrateritorijalnih državnih akata. To pitanje se postavlja prevashodno u kontekstu upotrebe sile u međunarodnim odnosima. Pitanje ima teorijski značaj jer se privatnopravna odgovornost države za protivpravne ekstrateritorijalne akte nalazi na raskršću kako privatnog i javnog prava tako i unutrašnjeg i međunarodnog prava i, kao takvo, dovodi u pitanje izdržljivost fundamentalnih podela i kategorija na kojima je savremeno pravo zasnovano. Pitanje ima i praktičan značaj jer privatnopravne tužbe imaju potencijal da postanu važan mehanizam za uspostavljanje odgovornosti države za protivpravne ekstrateritorijalne akte. Praktični značaj tog pitanja aktuelizovan je u Srbiji ponovnim pokretanjem rasprave o inicijativi da se podignu tužbe protiv država članica NATO-a za naknadu štete koja je naneta civilima i životnoj sredini u Srbiji usled bombardovanja osiromašenim uranijumom.

This article deals with the question whether, and to what extent, private law regulates extraterritorial state acts. This question arises primarily in the context of use of force in international relations. The issue is of theoretical importance because civil liability of the state for unlawful extraterritorial acts stands at the intersection of private and public law and internal and international law and, as such, questions the appropriateness of some of the fundamental classifications and categories on which the modern law is based. The issue is of practical importance because civil claims have the potential to become an important mechanism for holding to account states that commit unlawful extraterritorial acts. The practical importance of this issue has been reignited in Serbia with the re-emergence of the initiative to sue NATO states for the compensation of damages caused to civilians and the environment in Serbia by the use of depleted uranium.