Zakonska pretpostavka krivice u srpskom obligacionom pravu

Abstract

Subje ktivna neugovorna (deliktna) odgovornost za štetu uslo vljena je štetom, uzročnnom vezom i krivicom. Sve te uslove dokazuje oštećeni (sistem dokazane krivice) jer se odgovornost za štetu ne pretpostavlja. Ali, postoji i oboriva pretpostavka krivice, kojom se dokaz nepostojanja krivice prevaljuje na štetnika (sistem pretpostavljene krivice). Sistem dokazane krivice preovlađuje, dok je sistem pretpostavljene krivice prihvaćen u manjem broju zakonodavstava (ranije sovjetsko i aktuelno rusko pravo, a zatim i nekadašnje jugoslovensko i aktuelno pravo bivših jugoslovenskih republika). Jedino su redaktori srpskog Prednacrta građanskog zakonika predložili vraćanje na sistem dokazane krivice. U radu su najpre izloženi istorijski osvrt na primenu sistema dokazane krivice i zakonska rešenja iz jugoslovenskog prava pre i posle donošenja Zakona o obligacionim odnosima, da bi se, potom, kritički analizirali sistem dokazane i sistem pretpostavljene krivice. Na kraju rada je zaključno razmatranje u kojem se, uz sumiranje njihovih osobenosti, potenciraju prednosti sistema pretpostavljene krivice.

Subjective tort liability, or subjective non-contractual liability, presupposes damage, causation, and fault. All three conditions are to be proven by the injured party, because fault for damage is not presumed - the system of proven fault. Certain legal systems include a rebuttable presumption of fault, which transfers the burden of proof to the tortfeasor - the system of presumed fault. While the system of proven fault certainly prevails, the system of presumed fault is accepted in fewer legislations. The paper gives a historical overview of the application of the system of proven fault as well as an exposition of the solutions in Yugoslav law before and after the adoption of the 1978 Law on Contracts and Torts, followed by a critical analysis of the systems of proven and presumed fault. After summing up their distinct features, in the conclusion the author emphasizes the advantages of the system where fault is presumed.