Proširena Srbija - prilog razmišljanju o alternativnom državotvornom rešenju iz 1918. godine

Abstract

Cilj rada je da ex post istraži državotvorne alternative ujedinjenju jugoslovenskih naroda iz 1918. godine i da razmotri da li bi one mogle da budu uspešnije od Jugoslavije sa stanovišta interesa srpskog naroda, čime rad u potpunosti spada u retroaktivnu hipotetičku analizu. Teorijsku osnovu za razmatranja alternativnih državotvornih rešenja čini ekonomska teorija optimalne veličine države, koja je identifikovala pogodnosti i troškove uvećanja države, pre svega one troškove koji su posledica povećanja kulturne heterogenosti usled uvećane jezičke, etničke i konfesionalne heterogenosti stanovništva. Identifikovano je pet državotvornih alternativa: proširenih Srbija sa različitim stepenom teritorijalnog proširenja i obuhvata stanovništva. Korišćenjem rezultata popisa stanovništva iz 1921. godine, empirijski se pokazalo da bi one državotvorne alternative koje bi značile veće proširenje srpske države, pa bi stoga omogućile veći obuhvat srpskog stanovništva u matičnoj zemlji, neminovno uticale na uvećanje kulturne heterogenosti stanovništva te države. Identifikovano je optimalno državotvorno rešenje, koje nudi kompromis između pogodnosti i troškova.

The paper aims to explore alternative statehood options for Yugoslavias unification in 1918 and assess their potential success for Serbian interests. It falls within the realm of counterfactual analysis. The study draws on the economic theory of optimal nation size, which examines the pros and cons of larger nations, particularly the challenges posed by cultural diversity resulting from ethnolinguistic and religious differences. Five statehood alternatives have been identified, involving various degrees of Serbias territorial expansion. Empirical evidence from the 1921 population census demonstrates that options leading to larger nation size would increase population heterogeneity. The research identifies an optimal solution that balances benefits and costs.