Klauzula suverenosti u zajedničkom evropskom sistemu azila : pravo ili obaveza?

Abstract

Rad analizira klauzulu suverenosti ili diskrecionu klauzulu po kojoj država članica Evropske unije može preuzeti odgovornost za ispitivanje zahteva za azil čak i ukoliko je druga država članica odgovorna za ispitivanje azilnog zahteva primenom kriterijuma sadržanih u Uredbi Dablin. U radu se najpre prikazuju i porede rešenja prihvaćena u različitim verzijama pomenute Uredbe, čime se ukazuje na specifičnu evoluciju kroz koju je klauzula suverenosti prošla na normativnom nivou. Za razliku od Suda pravde EU koji je početkom 2019. godine stao na stanovište da klauzula suverenosti predstavlja mogućnost ali ne i obavezu za državu članicu da preuzme odgovornost za ispitivanje zahteva za azil, Evropski sud za ljudska prava smatra da je država članica Unije odgovorna za povredu prava iz Konvencije ukoliko je primenom klauzule suverenosti ta povreda mogla biti izbegnuta. Iako inicijalno usklađeni, stavovi dva evropska suda u vezi s primenom klauzule suverenosti u poslednjih par godina su se značajno udaljili i to ne samo po pitanju da li klauzula sadrži pravo ili obavezu za članice, već i u pogledu značenja i domašaja te odredbe. Te razlike će neminovno uticati i na praksu država članica koje klauzulu suverenosti primenjuju pod jakim uticajem prakse dva evropska suda.

The paper analyzes the sovereignty clause or discretionary clause according to which EU Member States may take responsibility for examining an asylum application even if, by applying the criteria contained in the Dublin Regulation, another Member State is determined as responsible. The author firstly outlines and compares the solutions contained in different versions of the aforementioned Regulation, thus indicating the specific manner in which the sovereignty clause has evolved at the normative level throughout the years. Unlike the Court of Justice of the EU, which in early 2019 held that the sovereignty clause constituted an opportunity, not an obligation, for a Member State to take responsibility for examining an asylum claim, the European Court of Human Rights held that the EU Member State was responsible for the violation of rights guaranteed by the European Convention if such a violation could have been avoided by applying the sovereignty clause. Although initially aligned, the views of the two European Courts regarding the application of the sovereignty clause have significantly departed during the last couple of years, not only as to whether the clause contains a right or obligation for Member States, but also in terms of its meaning and scope. These differences will inevitably affect the practice of Member States since their application of the sovereignty clause is under the strong influence of the practice of the two European Courts.