Pravo na obrazloženu sudsku odluku

Abstract

Pravo na pravično suđenje pored izričito predviđenih garancija fer postupka, sadrži i implicitna jemstva koja su nastala kroz praksu Evropskog suda za ljudska prava. Rukovođen idejom o vladavini prava koja ima poseban značaj u oblasti procesnog prava, Sud u Strazburu je kao sastavni elemenat prava na pravično suđenje ustanovio i pravo na obrazloženu sudsku odluku. U radu je najpre ukazano na teorijsko opravdanje ovog prava, a potom je analizirano njegovo postojanje u uporednom pravu. Detaljno su izloženi standardi prava na obrazloženu sudsku odluku koji su razvijeni u praksi Evropskog suda za ljudska prava, pri čemu je osvrt učinjen i na stavove strazburških organa u vezi sa odlukom porote i činjenicom da ona ne sadrži obrazloženje. Nakon toga su analizirane odredbe Zakonika o krivičnom postupku od 2001. godine koje se odnose na nedostake u obrazloženju presude kao osnovu za izjavljivanje žalbe. S tim u vezi, razmotrena je domaća sudska praksa u periodu od 1994. do 1998. godine i ukazano je da nedostaci u obrazloženju predstavljaju osnov po kojem žalbeni sud najčešće ukida prvostepenu presudu. Dat je i kritički osvrt na stavove teorije i sudske prakse po kojima određeni nedostaci u obrazloženju predstavljaju u suštini razlog za ispitivanje činjenične ispravnosti presude. Učinjen je osvrt i na rešenja sadržana u Zakoniku o krivičnom postupku od 2011. godine i izmene koje se odnose na nedostatke obrazloženja presude kao osnova za izjavljivanje žalbe. Analizirana su i nova zakonska rešenja koja omogućavaju da presuda pod određenim uslovima ne sadrži obrazloženje ili da ono bude delimično. Na kraju, ali ne manje važno, razmotrena je i praksa Ustavnog suda Srbije i stavovi koje on zastupa u vezi sa pravom na obrazloženu sudsku odluku.

In addition to expressly stipulated guarantees of fair proceedings, the right to a fair trial also contains implicit guarantees which were developed through the practice of the European Court of Human Rights. Guided by the idea of the rule of law which has a specific meaning in the field of procedural law, the Court in Strasbourg set forth as an integral part of the right to a fair trial also the right to a reasoned court decision. The paper first points to the theoretical justification of this right, and proceeds to analyzing its existence in comparative law. Standards relating to the right to a reasoned decision developed through case-law of the European Court of Human Rights are presented in detail, covering also positions taken by Strasbourg institutions regarding decisions rendered by juries and the fact that they do not contain reasoning. The paper then proceeds to analyze provisions of the 2001 Criminal Procedure Code which pertain to shortcomings in the reasoning of a judgment as a basis for lodging an appeal. In relation to that, the paper analyses domestic case-law in the period from 1994 to 1998 and points to the fact that shortcomings in the reasoning has been the basis relied on most frequently by the appellate court when annulling the first instance judgment. A critique of theoretical positions and court practice whereby certain shortcomings in the reasoning in essence represent a basis for review of factual accuracy of a judgment is also provided. A review of solutions contained in the 2011 Criminal Procedure Code and changes to the rules regarding shortcomings of the reasoning as a basis for lodging an appeal is also provided. The paper also analyses new legislative solutions which provide a possibility for a judgment not to contain reasoning, under specific circumstances, or for it to be partial. Lastly, but in no way of less significance, the paper also considers jurisprudence of the Constitutional Court of Serbia and positions it has taken regarding the right to a reasoned decision.