Prvenstvo prirodnog prava - geneza jedne ideje

Abstract

Savremeni jusnaturalizam promoviše stav da se prirodno pravo sastoji od tri grupe principa. Prva i najvažnija grupa principa rukovodi ljudske izbore i postupke ka ostvarivanju osnovnih ljudskih dobara, poput života, znanja, prijateljstva, koja su po sebi vredna. Druga grupa principa usmerava ljude ka valjanim izborima, koji ih vode prema osnovnim dobrima. Neki od tih principa su da treba imati jedan racionalan i koherentan životni plan, da treba delati na opšte dobro zajednice, da treba u svakoj radnji i aktu poštovati sva osnovna ljudska dobra, da treba slediti naloge svoje savesti itd. Proizvod svih ovih principa jeste moralnost. Pošto ovi principi rukovode od suda o tome šta su osnovna dobra do zaključka o tome šta je ispravno da se čini ovde i sad, oni se mogu nazvati i principima praktičke razboritosti. Treća grupa principa, koji se mogu nazvati i posebnim moralnim normama, odnosi se na dozvoljavanje ili zabranjivanje određenih ljudskih ponašanja, poput zabrane ubistva nedužne osobe. Budući da pravo ima svoju moralnu svrhu, norme pozitivnog prava treba da budu utemeljene u prirodnom pravu. Ova stara koncepcija ima dugu istoriju razvitka počev od Aristotela, preko Tome Akvinskog, sve do današnjih dana. U okviru moderne teorije prirodnog prava, ta koncepcija za osnovnu svrhu ima utvrđivanje kriterijuma kako norme pozitivnog prava treba da proističu iz prirodnopravnih principa.

Modern jusnaturalism claims that natural law consists of three sets of principles. First and most fundamentally, a set of principles directing human choice and action toward intelligible purposes, i.e. basic human goods such as life, knowledge, friendship and health. Second, a set of intermediate moral principles directing choice and actions toward integral human fulfillment. Finally, third set of fully specific (moral) norms requires or forbids certain possible choices like forbidding killing an innocent person. Because the creating of law has a moral purpose, positive law norms have to be grounded in natural law. This old conception has own genesis from Aristotle and Thomas Aquinas to nowadays. Today, in modern natural law theory, this conception has purpose to establish criteria for deriving general norms of positive law from natural law principles.