Preduslovi i značaj razvoja berzanskog i OTC tržišta terminskih ugovora u Srbiji

Abstract

Cilj ovog rada je da ukaže na značaj razvoja terminskih ugovora za privredu Srbije i na zakonski okvir kao preduslov za njihovo delotovorno trgovanje u praksi. Po vrstama terminski ugovori mogu biti: forvardi, fjučersi, opcije i svopovi. Prema stepenu organizacije tržišta derivatnih ugovora mogu se podeliti na berze (trguje se fjučersima i standardizovanim opcijama) i OTC (Over-The-Counter) vanberzanska tržišta (trguje se forvardima, nestandardizovanim opcijama i svopovima). Razvijena tržišta termisnkih ugovora omogućavaju osiguranje cene/vrednosti aktive koja je u podlozi terminskog ugovora, ili klimatskih parametara. Na ovaj način postiže se pozitivan uticaj kroz otkrivanje budućih cena što doprinosi i smanjenju volatilnosti cena, smanjenju inflatornog pritiska i sl. Iako u Srbiji postoje zakonske mogućnosti za uspostavljanje tržišta terminskih ugovora do trgovanja ovom vrstom hartija od vrednosti nije došlo. Uzroci su pre svega u neadekvatnom zakonskom okviru, kao i u činjenici da nisu uspostavljeni preduslovi u vidu opšteg poslovnog okruženja koje je od značaja za trgovanje terminskim ugovorima. Rezultati rada su pokazali da bi se dogradnjom zakonskog okvira u oblasti kliringa, osiguranja izvršenja i evidencije svop ugovora stvorile neophodne pretpostavke za uspostavljanje tržišta terminskih ugovora koje bi imale pozitivan uticaj na privredu Srbije.

The aim of the paper is to determine the prerogatives related to legal framework, as well as the importance of the development of derivative contents for the Serbian economy. Derivative contracts are: forwards, futures, options and swaps. According to the degree of organization of the market derivative contracts are traded into Exchange (futures and standardized options) and OTC (Over-The-Counter) market (forwards, non-standardized options and swaps). Developed derivative markets allow risk management i.e. price risk, interest rate risk, exchange rate risk or climate parameters (perception, temperature etc.). In this way a derivative market has positive impact through the discovery of future the price, having a positive effect on reducing price volatility, reducing inflationary pressure and the like. Although in Serbia there are legal conditions for establishing derivative contracts, trade with this type of securities not yet come. The causes are primarily in the inadequate legal framework and the non prerequisites in the overall business environment, which is important for trading this contracts. The analyze in this paper showed that the upgrading of the legal framework in the field of clearing, execution and records of swap contracts will create the necessary prerequisites for establishing a futures market that would have a positive impact on the Serbian economy.