Posebna naknada u autorskom pravu Evropske unije i Srbije - osvrt na prava izdavača

Abstract

U radu se analizira način ostvarivanja ovlašćenja na naknadu od proizvodnje, odnosno prometa uređaja i sredstava podobnih za umnožavanje autorskih dela i predmeta srodnopravne zaštite u autorskom pravu Evropske unije i Srbije. Posebna pažnja posvećena je analizi presude Suda pravde Evropske unije donete u predmetu Reprobel, kojom se ističe odsustvo jasnog pravnog osnova za učešće izdavača u raspodeli iznosa prikupljenog na ime posebne naknade. Kako pomenuta presuda ne bi ugrozila tradicionalni način ostvarivanja ovlašćenja na posebnu naknadu, koji podrazumeva podelu prikupljenog iznosa između autora i izdavača, Evropska komisija je u okviru aktuelne reforme autorskog prava EU ponudila trajno rešenje ovog problema. U zaključnom delu rada, autor analizira autorskopravne propise Srbije i ukazuje na dva sporna pitanja u vezi sa kolektivnim ostvarivanjem ovlašćenja na posebnu naknadu u našoj zemlji. Najpre, autor ističe potrebu za uređivanjem pitanja povraćaja posebne naknade onim subjektima za koje ne postoji osnov naplate. Potom, autor ukazuje na nedoslednost domaćeg zakonodavca prilikom uređivanja položaja izdavača pri ubiranju i raspodeli posebne naknade.

The paper analyses the system of collection and distribution of 'fair compensation' under EU and Serbian copyright rules. This topic is further analysed in light of the Reprobel decision of the Court of Justice of the European Union, which questions the legal ground for the allocation of a part of fair compensation to publishers. Given that the Reprobel decision may jeopardize the traditional system of allocation of fair compensation in most European countries, the European Commission has proposed, within the current EU copyright law reform, the solution to this problem. In final part of this paper, the author analyses Serbian copyright rules and points to two issues that should attract the attention of the legislator. First, the author emphasizes the need to regulate the issue of repayment of levies paid in the past without due legal basis. Second, the author highlights the ambiguous legal basis for the allocation of a part of fair compensation to publishers under Serbian Copyright Act.