Dužnost obaveštavanja u srpskom potrošačkom pravu

Abstract

Evropsko ugovorno potrošačko pravo prožeto je idejom o dužnosti trgovca da jednostavnim i razumljivim jezikom obavesti potrošača o pojedinostima koje su od značaja za donošenje razborite ekonomske odluke. U nastojanju da srpsko pravo uskladi sa evropskim standardima zaštite potrošača, domaći zakonodavac je na načelnom nivou garantovao pravo potrošača na obaveštenost. Оsim te načelne garancije, novi Zakon o zaštiti potrošača (ZZP) sadrži čitav niz pravila o dužnosti obaveštavanja koja pada na trgovca. Tu treba ubrojati: opšta pravila o predugovornom obaveštavanju i isticanju cena, zatim zabranu različitih oblika obmanjujućeg poslovanja i njihovo prekršajno sankcionisanje, kao i pravila o apsolutnoj ništavosti nejasnih i nerazumljivih odredaba u potrošačkim ugovorima. Te norme važe za sve vrste potrošačkih ugovora. ZZP sadrži i posebna pravila o dužnosti obaveštavanja, koja se odnose na: ugovore na daljinu, a posebno na elektronsku trgovinu i pružanje finansijskih usluga na daljinu, zatim na ugovore zaključene izvan poslovnih prostorija trgovca, ugovore o pružanju usluga i, posebno, ugovore o pružanju usluga od opšteg ekonomskog interesa, potom na ugovor o turističkom putovanju i druge imenovane potrošačke ugovore u turizmu. Posebnim pravilima uređena je i dužnost obaveštavanja potrošača o pravu na odustanak od ugovora, to jest o zakonom garantovanom pravu potrošača da, u kratkom roku nakon zaključenja ugovora određene vrste, jednostrano raskine taj ugovor, i to besplatno i bez obaveze da navede razloge iz kojih to čini. Pored svega navedenog, ZZP sankcioniše zloupotrebu reči garancija kod ugovora o prodaji robe. U ovom radu razmotreno je nekoliko pitanja u vezi sa dužnosti trgovca da informiše potrošače na propisani način. Prvo, tu je pitanje sadržine obaveštenja koja je trgovac dužan da pruži potrošaču, a onda i pitanje vremena, odnosno kada nastaje obaveza trgovca da potrošaču pruži određena obaveštenja. To može da bude pre zaključenja ugovora, to jest u predugovornoj fazi, prilikom zaključenja ugovora ili za vreme trajanja ugovornog odnosa. Osim toga, postavlja se pitanje forme u kojoj propisana obaveštenja treba da budu stavljena potrošaču na raspolaganje. Na kraju, otvara se pitanje sankcija koje slede za povredu dužnosti obaveštavanja, a koje mogu da budu privatnopravnog ili javnopravnog karaktera.

The idea of the trader having a special duty to inform the consumer on a number of matters before, during and after contract formation is well-established in the Consumer acquis. The function of the information rules, which may be found in a number of directives, is to give power to the average consumer to make an informed economic decision, relating to, for instance, whether to enter into a contractual relationship or not, whether to make payment in whole or partially, whether to exercise a contractual right or not, etc. In October 2010, the National Assembly of the Republic of Serbia passed the new Act on Consumer Protection (ACP). The ACP aims to fully transpose into Serbian law a number of EU directives, regulations and recommendations, or at least their provisions relevant to the issues of consumer protection. This includes the abovementioned information rules. This paper covers a number of issues relating to information duties of the trader under the ACP. Firstly, there is the question of the appropriate timeframe, within which the trader has to provide the consumer with certain information. The information duties may belong to the pre-contractual or contractual stage of the trader-consumer relationship. Secondly, there is the question of content, i.e. of the specific data that must be provided to the consumer in a timely fashion. In addition, there are some formal requirements relating to the manner in which the information has to be provided Finally, there is the concern relating to sanctions for breach of information duties.