Protivrečna sudska praksa parničnih sudova : povreda člana 6 (1) Evropske konvencije o ljudskim pravima

Abstract

Protivrečne sudske odluke u identičnim činjeničnim i pravnim situacijama učestale su u proteklih nekoliko godina. Često su te odluke nastajale u okvirima različitih veća jednog istog suda. To se smatralo dozvoljenim u zemlji koja ne baštini tradiciju precedentnog prava sve dok Evropski sud za ljudska prava (ESLJP), a potom i Ustavni sud (US) nisu utvrdili da protivrečno presuđivanje identičnih činjeničnih i pravnih situacija predstavlja povredu prava na pravično suđenje. Evropski sud za ljudska prava je istakao da se ti konflikti moraju rešavati institucionalnim putem. To je prevashodno zadatak Vrhovnog kasacionog suda (VKS), čija je uloga da obezbedi jedinstvenu sudsku praksu utvrđenu Zakonom o uređenju sudova. U tom smislu mora se obezbediti i pristup VKS. Odluka ESLJP kojom je utvrđena povreda prava u postupku može poslužiti kao osnov za ponavljanje postupka, pod određenim uslovima. Isto važi i za odluku US. Ustavni sud ide korak dalje. Odluke kojima se utvrđuju povrede Ustavom garantovanih prava često se izvode iz drugačijeg tumačenja materijalnog prava od redovnih sudova. Imajući u vidu da su odluke US opšteobavezne, njihovo dejstvo se približava precedentu.

Inconsistent adjudication of identical situations represents violation of right to fair trial–guaranteed under Article 6 ECHR and Article 32 of Serbian Constitution. ECHR allows only certain divergences in interpretation, but different decisions within same jurisdiction upon claims based on same facts and legal issues create legal uncertainty. Conflicting interpretations stemmed from the same jurisdiction deprive parties of the right to fair trial. These conflicts should be institutionally resolved. There are mechanisms within Serbian legal system, but they are not used properly. The most important role in resolving those conflicts should be played by Serbian Supreme Court of Cassation. Therefore, access to Supreme Court has to be secured. Constituonal Court of Serbia takes active part in ensuring uniform case law in litigation procedure. Furthermore, binding force of its decisions makes it close to judicial precedents.